กาพย์ยานี ๑๑
สะธุสะจะขอไหว้ พระศรีไตรสะระณา
พ่อแม่แลครูบา เทวะดาในราศี
ข้าพเจ้าเอา ก ข เข้ามาต่อ ก กา มี
แก้ไขในเท่านี้ ดีมีดีอย่าตรีชา
จะร่ำคำต่อไป พอล่อใจกุมารา
ธระณีมีราชา เจ้าพาราสาวะถี
ชื่อพระไชยสุริยา มีสุดามะเหสี
ชื่อว่าสุมาลี อยู่บุรีไม่มีไภย
ข้าเฝ้าเหล่าเสนา มีกริยาอะฌาไสย
พ่อค้ามาแต่ไกล ได้อาไศรยในพารา
ไพร่ฟ้าประชาชี เชาบุรีก็ปรีดา
ทำไร่เขาไถนา ได้ข้าวปลาแลสาลี

แผนผังโคลงสี่สุภาพ

โคลงสี่สุภาพ
นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย
เลื้อยบ่ทำเดโช แช่มช้า
พิษน้อยหยิ่งโยโส แมลงป่อง
ชูแต่หางเองอ้า อ้วดอ้างฤทธี

พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา
สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้
เขาสูงอาจวัดวา กำหนด
จิตมนุษย์นี้ไชร้ ยากแท้หยั่งถึง

เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม ดนตรี
อักขระห้าวันหนี เนิ่นช้า
สามวันจากนารี เป็นอื่น
วันหนึ่งเว้นล้างหน้า อับเศร้าศรีหมอง

เพื่อนกิน สินทรัพย์แล้ว แหนงหนี
หาง่าย หลายหมื่นมี มากได้
เพื่อนตาย ถ่ายแทนชี- วาอาตม์
หายาก ฝากผีไข้ ยากแท้จักหา

มาตราแม่สะกด

มาตราตัวสะกด

ตัวสะกด เป็นพยัญชนะที่ใช้บังคับเสียงท้ายคำ หรือ พยัญชนะที่ประกอบอยู่ท้ายสระ และมีเสียงประสมเข้ากับสระ มาตราตัวสะกดมีอยู่ 8 แม่ ได้แก่ แม่กง แม่กน แม่กม แม่กก แม่กด แม่กบ แม่เกย และแม่เกอว

มาตราแม่ กก
แม่กก คือ คำที่อ่านออกเสียงเหมือน "ก" เป็นตัวสะกด เช่น
กระจก อ่านว่า กระ - จก พรรค อ่านว่า พัก
มัฆวาน อ่านว่า มัก - คะ - วาน สุนัข อ่านว่า สุ - นัก
มาตราแม่ กน
แม่กน คือ คำที่อ่านออกเสียงเหมือน "น" เป็นตัวสะกด เช่น
บานชื่น อ่านว่า บาน - ชื่น บริเวณ อ่านว่า บอ - ริ - เวน
ปัญญา อ่านว่า ปัน - ยา จราจร อ่านว่า จะ - รา - จอน
เทศบาล อ่านว่า เทด - สะ - บาน พระกาฬ อ่านว่า พระ - กาน
มาตราแม่ กบ
แม่กบ คือ คำที่อ่านออกเสียงเหมือน "บ" เป็นตัวสะกด เช่น
ธูป อ่านว่า ทูบ ภาพ อ่านว่า พาบ
กราฟ อ่านว่า กร๊าบ มณฑป อ่านว่า มน - ดบ
ลาบ อ่านว่า ลาบ อาภัพ อ่านว่า อา – พับ
มาตราแม่ กด
แม่กด คือ คำที่อ่านออกเสียงเหมือน "ด" เป็นตัวสะกด เช่น
เสร็จ อ่านว่า เส็ด สมเพช อ่านว่า สม - เพด
ก๊าซ อ่านว่า ก๊าด จราจร อ่านว่า จะ - รา - จอน
ประเสริฐ อ่านว่า ประ - เสิด ทายาท อ่านว่า ทา - ยาด
เสียงพยัญชนะท้าย (หรือตัวสะกด) มี 9 มาตรา ได้แก่
1. แม่ ก กา คำที่ไม่มีตัวสะกด
2. แม่ กก (- k) / ก / ได้แก่ ก ข ค ฆ
3. แม่ กด (- t) / ด / ได้แก่ จ ด ต ถ ท ธ ฎ ฏ ฑ ฒ ช ซ ศ ษ ส
4. แม่ กบ (- p) / บ / ได้แก่ บ ป พ ภ ฟ
5. แม่ กน (- n) / น / ได้แก่ น ณ ญ ร ล ฬ
6. แม่ กง (- n) / ง / ได้แก่ ง
7. แม่ กม (- m) / ม / ได้แก่ ม
8. แม่ เกย (- j) / ย / ได้แก่ ย
9. แม่ เกอว (- w) / ว / ได้แก่ ว
แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
- มาตราตัวสะกดไม่ตรงรูป 4 มาตรา ได้แก่ 1. แม่ กก ,2. แม่ กด ,3. แม่ กบ , 4. แม่ กน
- มาตราตัวสะกดตรงรูป 4 มาตรา ได้แก่ 1. แม่ กง 2. แม่กม ,3. แม่ เกย ,4. แม่ เกอว